میدانیم که فن بیان کودکان و نحوه حرف زدن و ارتباط گیری کودکان، نقش تعیین کنندهای در موفقیت آینده آنها دارد.
این تفکر کاملاً صحیح است که مهارتهای
کلامی و فن بیان کودکان، دروازه ای بسیار مهم برای ورود موفق آنها به اجتماع
محسوب میشود.
به همین دلیل است که برای پدرها و
مادرها و همچنین بسیاری از افرادی که به هر شکلی با کودکان ارتباط دارند همچون
مربیان، معلمان، پرستاران و ... آموزش مهارتهای ارتباطی، مهارت های گفتاری و فن
بیان به کودک همیشه یکی از بزرگترین دغدغهها محسوب میشود.
- منظور از فن بیان
کودکان چیست؟
تعبیر بسیاری از
افراد از اصطلاح فن بیان، تلفظ بهتر و ادای کاملتر کلمات و واژهها است.
این
تعبیر کاملاً درست است. اما با توجه به اینکه عموم جامعه، فن بیان را مهارت خوب
صحبت کردن و یا سخنوری می پندارند، بنابراین
تعریف ما نیز در این نوشته، داشتن مهارت خوب صحبت کردن خواهد بود.
پس منظور ما از فن بیان کودکان؛ توانایی
خوب صحبت کردن کودکان است؛ به نحوی که فرزند ما به راحتی بتواند صحبتی مفید به دور از خجالت
انجام دهد.
اگر به توانایی
گفتگو و قدرت کلامی کودکان اطرافمان با دقت بیشتری نگاه کنیم متوجه میشویم به
طور کلی، اکثر کودکان و فرزندانمان، زمانی که در موقعیتی جدّی برای صحبت قرار می گیرند، مانند پاسخ دادن به سؤالات اقوام و آشنایان و یا احوال پرسی با آنها، کمی دچار
مشکل می شوند.
علت این مشکلات را میتوان از چند
جنبه بررسی کرد؛
بدون شک یکی از مهمترین دلایل، کمرویی
و خجولی است. خجولی باعث میشود فرزند ما حتی بسیاری از اوقات که صحبتی برای گفتن
دارد؛ سکوت کند.
بنابراین در آموزش فن بیان کودکان،
رفع خجولی و غلبه بر کمرویی، یکی از اصلیترین محورها خواهد بود.
کم بودن دایره لغات و همچنین ناتوانی
در برقراری ارتباط کلامی میان واژه ها، از دیگر دلایل ضعف در بیان کودکان محسوب میشوند.
اکنون که به علت ضعف بیانی پی بردیم،
نیاز است راهکارهایی بیابیم تا علاوه بر رفع کامل این نقاط، به تقویت سریع مهارت های
کلامی و گفتاری کودکان کمک کند.
گام اول برای پروش
فن بیان کودکان
شاید توجه به این نکته مهمترین قسمت
آموزش باشد که برای پرورش و تقویت فن بیان کودکان لازم است در اولین گام به عنوان
اطرافیان کودک (خانواده، معلم و مدرسه و یا اقوام و ....) خودمان فن بیان خوبی
داشته باشیم؛ زیرا کودکان عموماً از اطرافیان خود به شدت تاثیر پذیری دارند.
راهکارهای آموزش
فن بیان به کودکان
به طور کلی میتوان آموزش فن بیان
کودکان را به چهار بخش زیر تقسیم کرد:
- دایره لغات و گستردگی واژگان
-
مهارت گفتار و انتخاب سریع لغت مناسب
از دایره واژگان
-
غلبه بر کمرویی
- استفاده از زبان بدن
یکی از چالشها در آموزش فن بیان
کودکان این است که انتقال آموزش به کودکان تنها با بیان محتوا، برای آنها بسیار
خستهکننده و طاقت فرسا خواهد بود. بنابراین لازم است کاملاً خلاقانه
عمل کرده و محتوای آموزشی را از طریق بازیهای جذاب به کودکان آموزش داد.
چند نکته مهم در
بازیهای آموزش فن بیان کودکان
از آنجایی که هدف از انجام این بازیها، کسب
مهارت است، لذا نباید انتظار داشته باشیم که با انجام تنها چند مرحله بازی،
فرزند ما به نقطه قابل قبول برسد. بنابراین نیاز است برای انجام بازیهای
مهارتی، بازه زمانی مناسب و بلند مدتی را در نظر بگیریم به نحوی که انجام
بازی مداومت داشته باشد.
در هر یک از بازیهایی که معرفی میشوند، میتوان
بعد از مدتی پیچیدگیهای بیشتری را به آنها اضافه کرد.
سعی شود بازیها به صورت گروهی با همبازیهای
فرزندتان انجام شود. البته بزرگترها نیز میتوانند در بازی شرکت کنند.
با این توضیحات، به معرفی تعدادی از
بازی هایی که توسط مجموعه بیشتر از یک نفر، ویژه آموزش فن بیان کودکان طراحی شده میپردازیم.
- بازی داستان سازی با استفاده از تصاویر چندتایی
در این بازی تعدادی تصویر را انتخاب
کرده، به کودک میدهیم و از او میخواهیم با استفاده از این تصاویر، خیلی سریع
یک داستان کوتاه و ساده بسازد و تعریف کند.
این بازی به کودک کمک میکند تمامی
ظرفیت دایره لغات خود را به کار گرفته و از واژههایی که تاکنون آموخته است
استفاده کند.
همچنین از آنجایی که بازی بصورت
گروهی با همبازیها و یا بزرگترها انجام می شود،
فرزند ما لغات و اصطلاحات جدیدی نیز میآموزد.
از طرفی، تعریف کردن داستان ساخته
شده، قدرت بیان و تکلّم را تقویت کرده و پس از مدتی باعث از بین رفتن استرس و کاهش
کمرویی خواهد شد.
هدف از انجام این بازی این است که
فرزند ما به بیان و گفتار آنچه در ذهنش میگذرد ترغیب شود.
شرکت کنندگان در این بازی، به نوبت خود را پادشاه و یا ملکه تصور کرده و
آنچه را که در این مقام از ذهنشان میگذرد و یا آرزوی انجامش را داشتند بعنوان
فرمان، اعلام میکنند.
این بازی برای کودکان و نونهالان
بسیار جذاب خواهد بود. در این بازی از شرکت کنندگان میخواهیم که هر یک از آنها، خود را خبرنگار و یا گزارش
گر تصور کرده و رویداد، حادثه، شرایط و یا موقعیتی را توصیف کرده و گزارش دهند.
پیشنهاد میکنم در صورت امکان، از
میکروفن دستی بعنوان ابزار بازی استفاده کنید و از فرزندتان بخواهید که میکروفن را
در دست گرفته و صحبت کند.
بازی گزارشگری، هوش کلامی را افزایش
میدهد و تأثیر بسیار زیادی در غلبه بر کمرویی دارد.
از آنجایی که یکی از مهمترین اصول
در مهارتهای ارتباطی به ویژه در حوزه فن بیان کودکان، تصور ذهنی است لذا پایه و
اساس بازیهای طراحی شده به خصوص بازی اشیاء و اجزا، تصور و تجسم است.
در این بازی هر یک از شرکت کنندگان
خود را به جای یک شیء و یا جزئی از یک وسیله تصور کرده و از زبان آن شروع به حرف
زدن می کنند.
برخی از بهترین گزینه ها برای این کار عبارتند از: پای
عروسک، چرخ ماشین اسباب بازی و یا هر وسیله دیگری که فرزند ما ارتباط بیشتری با آن
دارد.
- بازی جملهسازی با سه کلمه
این بازی کمک زیادی برای ساختن
ارتباط میان واژه ها میکند. به طوری که فرزند شما پس از مدتی به راحتی میتواند به
صورت بداهه صحبت کند.
توانایی صحبت
بداهه در اجتماع یکی از مفیدترین مهارتهای ارتباطی محسوب میشود. افرادی که از
این مهارت برخوردار هستند، به راحتی می توانند در موقعیتهایی مانند مصاحبههای
بداهه و یا سخنرانی های بداهه، حاضر شده و بدرخشند.
بازی جملهسازی با سه کلمه به این
صورت است که هر یک از شرکت کنندگان با استفاده از کتابهای داستان، سه کلمه را
انتخاب کرده و از نفر بعدی میخواهند که با آن سه کلمه جملهایی ساخته و بیان
کنند.
در مراحل بعدی میتوان تعداد کلمات
را تا شش کلمه افزایش داد.
یکی از بهترین روش ها برای آموزش فن
بیان به کودکان، قصهگویی است. از فرزند خود بخواهید قصههایی را که شنیده است
تعریف کند.
قصهگویی به فرزند شما کمک میکند
در بیان خود از لحن استفاده کند. از فرزند خود بخواهید گفتار هر یک از شخصیتهای
قصه را با لحن و صدایی شبیه همان شخصیت بیان کند.
بهتر است قصه گویی نیز در جمع انجام شود تا در رفع خجولی و غلبه بر کمرویی نیز
مؤثر باشد.
در تمامی این بازیها،
سعی میشود با استفاده از جذابیتهای خاص بازی، فرزند شما به صحبت کردن و
استفاده فعال از دایره لغاتش ترغیب شود. همچنین خلاقیت وی در جمله سازیها، در نهایت به تقویت توانایی
گفتاری و هوش کلامی او میانجامد.